W dniu 26 kwietnia 2013 roku w Śródmiejskim Ośrodku Kultury w Krakowie z inicjatywy działającego tam czasopisma kulturalnego „Fragile” odbyła się jednodniowa konferencja naukowa na temat „Cyberartywizmu”. Termin ten została stworzony przez organizatorów na potrzeby opisu nowych zjawisk kulturowych, wynikających z połączenia terminów „cyberaktywizmu” oraz „artywizmu”, które opisują aktywność artystyczna w cyberprzestrzeni oraz wynikające z niej hybrydu, pojawiające się w świecie realnym. W informacji o konferencji na stronie Śródmiejskiego Ośrodka Kultury w Krakowie organizatorzy zamieścili, prócz informacji o konferencji, następujący anons: „Termin cyberartywizm został skonstruowany przez połączenie słów cyberaktywizm i artywizm a jego definicja, którą prawdopodobnie powołamy do życia, będzie swoistą kompilacją m.in. definicji cybernetyki i artywizmu, rzeczywistości wirtualnej czy aktywizmu społecznego. Pojęcie będzie w sobie zawierać refleksy niepokoju twórców cyberpunku o kształt relacji społecznych w świecie opanowanym i zdemoralizowanym przez nowoczesne technologie oraz socjologiczne analizy wirtualnej przestrzeni społecznej, w ramach której w dużej mierze realizują się potrzeby kontaktu i komunikacji współczesnego człowieka. Na terytorium sieci połączonych komputerów i innych maszyn przekazywane i wytwarzane przez ludzi informacje poddawane są różnorodnym przetworzeniom, adaptacjom, manipulacjom i kontroli. Czas spędzony w przestrzeni informatycznej powoduje kurczenie się czasu możliwego do wygospodarowania na aktywność w świecie realnym, ale nie bądźmy naiwni, nie da się już z czystym sumieniem przeciwstawić sobie pojęć wirtualności i realności. Opozycja została raz na zawsze unicestwiona, pozostaje namysł nad powstałą w ten sposób hybrydą. Nie sposób na przykład przecenić znaczenia Internetu dla funkcjonowania globalnego społeczeństwa obywatelskiego. Należy docenić choćby aspekt tworzenia dyskursu alternatywnego wobec treści i sposobu komunikacji (w tym języka) tradycyjnych mass mediów. Sieć pozwala userom zabrać głos w ważnych dla nich kwestiach w sposób łatwy, bezpośredni i błyskawiczny. Niekiedy te akty obywatelskiego sprzeciwu lub poparcia przybierają formę o znaczeniu jakby rewolucyjnym, czasem stają się tylko iluzją działania na rzecz sprawiedliwości i porządku, kliktywizmem, który pozostawia pseudoaktywistę w poczuciu spełnienia obowiązku względem świata czy jego biedoty, a nie prowadzi do efektywnych gestów dobroci. Zasadniczym przedmiotem przeprowadzanych analiz i badań oraz prowadzonych dyskusji na tak nakreślonym tle będzie sztuka współczesna. Aktywizm społeczny nader często przybiera formy działań artystycznych a artystom od dawna nieobce są akty zaangażowania politycznego czy społecznego. Czy artystyczny aktywizm w cybernetycznej sferze ma siłę społecznego protestu? Czy ta społeczna przestrzeń jest szczególnie bogata w artefakty kultury, które mają szansę ją kształtować?”
Na konferencję zakwalifikowano 14 referatów z różnych ośrodków akademickich w Polsce: Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Łódzkiego, Uniwersytetu Wrocławskiego, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Radę Programową konferencji tworzyli profesorowie: dr hab. Ignacy Stanisław Fiut (AGH), dr hab. Michał Ostrowicki (UJ) i dr hab. Piotr Zawojski (UŚ) oraz doktorzy: Krzysztof Mazur, Piotr Sobolczyk, Agata Świerzowska i mgr Anna Gregorczyk i mgr Agnieszka Kwiecień – przedstawicielki organizatorów konferencji. Wystąpienia autorów zgłoszonych referatów podzielono na cztery grupy tematyczne, a po każdej z nich odbywały się żywe i bardzo ciekawe dyskusje, których przedmiotem były analizy ewolucji omawianych przez autorów zjawisk artystycznych w cyberprzestrzeni i ich wpływ na dalszy rozwój kultury popularnej, ale i wyższej. Wszyscy podkreślali, że obecnie nie tylko twórczość amatorska, ale i profesjonalna rozwija się w cyberprzestrzeni i odnosi tam znaczące sukcesy. Wszyscy dyskutanci krytykowali jednogłośnie diagnozy Andre Keena co do amatorskiego charakteru sztuki i kultury w cyberprzestrzeni, pokazując, że ulega ona tam szybkiej profesjonalizacji, co ma również wpływ na rozwój tej dziedziny świadomości kulturowej w świecie rzeczywistym i społecznym życiu ludzi w społeczeństwie ponowoczesnym. Podkreślano również, że najnowsze zestawy aplikacji dostępne indywidualnym użytkownikom Internetu dają możliwość skutecznego ich konkurowania w obszarze twórczości w sferze publicznej, którą chcą zagospodarowywać głównie w celach komercyjnych przez instytucje państwowe i prywatne, szerząc tam kult konsumpcjonizmu. Omówiono wiele czasopism literackich i artystycznych obecnie ukazujących się jedynie w formie internetowej wskazując, że jest to przyszłościowa forma rozwoju tego typu prasy, ale i innych wydawnictw o charakterze medialnym. Sztuka tworzona przez kolejne generacje użytkowników nowych mediów rozwijana w modelu Web 3.0. – podkreślali dyskutanci - niebawem przejdzie do modelu Web 4.0. i stanie się równorzędnym partnerem oddolnie inicjującym i kontrolującym rozwój twórczości, ale i działalności społecznej i politycznej w przestrzeniach publicznych.
Na program wystąpień konferencyjnych składał się więc następujące referaty połączone z prezentacjami multimedialnymi: mgr. Grzegorza Jędreka, „Zmiana nośnika czy zmiana systemu? O dwóch manifestach, jednej rewolucji i cyberpoezji”, Anny Kurdy, „YouTube Musical – zjawisko fandomu i twórczość fanów na przykładzie grupy StarKid”, mgr. Macieja Marylaka, „Kompendium jako źródło sieciowej wiedzy”, mgr. Michała Hyjeka, „Ewolucja radiowego nadawania danych – od fal LF i pirackich audycji radiowych do przestrzeni Herza i smartphonów”, mgr. Mateusza Curyły, „Dobro, piękno, prawda, Counter Strike”, Macieja Kozłowskiego, „Bioshock: Infinite – gra komputerowa jako komentarz polityczny i arena walki ideologicznej”, dr. Agnieszki Dytman-Stasieńko, „Laughtivism – czy nowe zjawisko (cyber)aktywizmu?”, Emilii Mazik, „Nieformalne obiegi kultury jako szansa społecznej zmiany – Tajni Kulturalni a cyberaktywizm”, dr. Anny Nacher, „Przedmioty na Twitterze: aktywizm napędzany danymi w dobie internetu rzeczy”, mgr. Marty Lisok, „Awatary. Marzenia o uwolnionym ciele”, dr. Tomasza Sikory, „Cyberporno”, dr. Sławomira Czapnika, „Kryterium uliczne. Cybertywizm a Arabskie Przebudzenie”, Jakuba Wydrzyńskiego, „Movimento 15-M jako przejaw cyberartywizmu w Hiszpanii czasów kryzysu” i dr hab. Ewy Łukaszyk, „Nagłość i emergencja. Przełamywanie lokalności „samego ciała” a transformacyjna skuteczność człowieka wobec historii”.
W dyskusjach panelowych zwracano przede wszystkim uwagę szczególnie na transformację, jakiej ulega współczesna poezja w wydaniach nowomedialnych, aż po jej nowy gatunek, jakim staje się obecnie „cyberpoezja” i związane z tym przemiany w literaturze po ogłoszeniu Manifestu Lingiwistycznego (2003) i Neolinmgwistycznego (2011), co owocuje w zacieraniu się granic między tradycyjnymi gatunkami literackimi. Również wiele emocji budziły spektakle teatralne i musicale tworzone w cyberprzestrzeni, a następnie już w formie profesjonalnej przenoszone do świata rzeczywistego. Wielkie wrażenie na dyskutantach wywarła możliwości stosowania wobec obiektów kultury zabiegów transformacyjnych przez osobiste aplikacje: tzw. „Przestrzeni Herza”, które są w stanie wyprzeć nie tylko graffiti ze sfery publicznej, ale i stwarzać szansę osobistego wpływu na sens innych obiektów kulturowych w obiegu publicznym. Zwracano także uwagę na rozwój gier komputerowych i ich wpływ na powstawanie nowych gatunków medialnych, które dają szansę kontroli ideologicznej zawartości przekazów instytucjonalnych rozsiewanych zarówno przez stare, ale i nowe media. Podkreślano, że w Internecie rozwija się znakomita dokumentacja często zapomnianych i pomijanych przez czynniki instytucjonalno-ideologiczne postaci twórców, np. poetę i prozaika – Tadeusza Nowaka, czy twórczość Stanisława Ignacego Witkiewicza, Marka Hłaski, ale i różnych wybitnych postaci z dziedziny sztuki, polityki, życia społecznego czy religijnego. Rozważano również możliwe konsekwencje przekraczania przez aplikacje sieciowe ograniczeń własnego ciała i transcendowania własnej tożsamości na jego performacje, do czego służ m.in. postawa cyberartywistyczna. Niektórzy podkreślali, że faktycznie nie ma już obecnie autorów-twórców, a w ich miejsce pojawiają się producenci, konsumenci i prosumenci artystyczni. Dyskutowano sytuację konstatującą w tej przestrzeni kulturowej, kiedy w twórczości nie ma oryginału, wszystko staje się kopia i symulakrą, a podmiot awatarem, tekst hipertekstem, zaś sam np. wiersz tylko aplikacją. Mocno akcentowano, że współczesna cyberkultura i cyberartywizm doprowadził do rozpadu centrów kulturowych na rzecz wielu ośrodków konkurujących ze sobą. Zwracano uwagę także na ewolucję tzw. „kultury obnażania” i pojawianie się nowych form sztuki erotycznej oraz pornografii rozwijające się w sieci. Analizowano również dalsze możliwości związane z przekształcaniem tożsamości autorów, użytkowników, ich utworów i możliwości zmiany optyki historycznej na wiele zjawisk dziejowych w historii sztuki i kultury. Podkreślano przy tym, że cyberartywizm pozwala pojawić się nowym odmianom i dziedzinom sztuki, które w naturalnym obiegu byłyby niemożliwe do zaistnienia. Można zatem powiedzieć, że dyskusje, prócz analizy kwestii szczegółowych, antycypowały przyszłe formy życia społecznego i kulturalnego w globalizujacych się społeczeństwach światowych, nowe formy oraz gatunki komunikacyjne daleko odmienne od tych obecnych, które zapewne stworzą model komunikacji wewnątrz-, ale międzykulturowej, określanych obecnie jako model Web. 4.0., w którym oddolny nacisk użytkowników będzie miła ogromny wpływ na rozwój życia społecznego ludzi, a w konsekwencje będzie skutecznie wpływał na powstawanie nowych form demokracji, stwarzającej coraz większe szanse rozwoju unikatowych inicjatyw artystycznych dostępnych zainteresowanym mieszkańcom naszej planety. Ten optymizm jednak nie był aż tak naiwny, by nie zauważać negatywnych skutków, które towarzyszą współczesnej rewolucji medialnej i komunikacyjnej, a związane są przede wszystkim z przestępczością sieciową, możliwością totalnej kontroli i manipulacji przekazami, obniżaniem się standardów moralnych ludzi, ale i powszechnieniem wcześniej adorowanych idei piękna, dobra i sprawiedliwości społecznej.
Warto podkreślić, że zgodnie z zapowiedziami organizatorów wystąpienia pokonferencyjne po wcześniejszej kwalifikacji przez członków Komitetu Programowego zostaną opublikowane w kolejnych numerach czasopisma „Fragile” w roku 2013.